ن میان، مدل های رتبه بندی اعتباری، بخش عمده ای از اطلاعات مورد نیاز بانک ها را در مدیریت مؤثر اعتبارات فراهم می کنند. این مدل ها در پیش بینی اندازه ریسک یک متقاضی اعتبار به کار برده شده و طیف وسیعی از انواع روش های کیفی و کمی را در بر می گیرند.
برای اندازهگیری ریسک اعتباری باید به این موارد توجه کرد :
شواهد نشان میدهد در فعالیتهای بانکی ریسک اعتباری نقشی اساسی و مهم ایفا میکند، بنابراین دستیابی به مدلی برای تعیین ریسک اعتباری مشتریان بانک مورد توجه قرار میگیرد.ریسک اعتباری عبارت است از احتمال اینکه بعضی از داراییهای بانک، بویژه تسهیلات اعطایی از نظر ارزش کاهش یابد و یا بیارزش شود. با توجه به اینکه سرمایه بانکها نسبت به کل ارزش داراییهای آنها کم است، حتی اگر درصد کمی از وامها قابل وصول نباشند، بانک با خطر ورشکستگی رو بهرو خواهد شد. چهار شاخص زیر بهطور گسترده بهمنظور تعیین میزان ریسک اعتباری برای بانکها در نظر گرفته میشوند
الف: نسبت داراییهای تحقق نیافته یا اجرا نشده به کل وامها و داراییهای استیجاری: داراییهای تحقق نیافته داراییهای درآمدزایی همچون وامهاست که 90 روز از سررسید آنها گذشته باشد
ب: نسبت خالص وامهای سوختشده به کل وامها و داراییهای استیجاری؛ وامهای سوختشده وامهایی است که امکان وصولشان برای بانک وجود ندارد و عملاً بیارزشند و بانکها آنها را از دفترهای خود حذف کردهاند
ج: نسبت ذخیره احتیاطی سالانه زیان وامها به کل وامها و داراییهای استیجاری و یا کل حقوق صاحبان سهام
د: نسبت ذخیره مطالبات مشکوکالوصول به کل وامها و داراییهای استیجاری
از سوی دیگر، وقایع مختلف مالی می توانند اعتبارات یک بانک یا مؤسسه مالی را در معرض خطر قرار دهند، بنابراین بانک ها تمایل دارند که به جای احتمال ورشکستگی، احتمال نکولDefault) ) را تخمین بزنند. این در حالی است که ورشکستگی نیز خود یکی از عوامل نکول است.
مطالبات معوق بانک ها می تواند منشاء بسیاری از بحران های پولی و مالی در دنیا باشد و آثار سوء بسیاری بر بانک ها، بخش های مختلف اقتصادی و در ابعاد وسیع تر برای مردم هر کشور ایجاد می کند. در شرایط کنونی بعد از بحران پولی و مالی اخیر و بالا بودن نسبی نسبت مطالبات غیر جاری به تسهیلات اعطایی در بانک های کشور، توجه به این مهم اهمیت ویژه ای دارد. تقویت مدیریت ریسک در بانک ها و ضمن شناسایی و پوشش کلیه ریسک ها، تاکید جدی بر فرآیند ارزیابی مالی طرح ها با اتکاء به صورت های مالی حسابرسی شده و همچنین تقویت کمی و کیفی بخش های مطالعات فنی مالی اقتصادی و استفاده از نیرو های متخصص برون سازمانی را می طلبد.
کمبود شدید نقدینگی که اکثر شرکت های دولتی و خصوصی، کوچک و بزرگ، تولیدی و بازرگانی و خدماتی به آن گرفتارند، زنجیره ای از مطالبات و بدهی های تسویه نشده را پدید آورده که خود، به تعمیق رکود و افزایش ورشکستگی ها دامن می زند. به نظر بسیاری از کارشناسان که معتقدند رکود فعلی حاکم در بخشهای اقتصادی باعث افزایش مطالبات معوق بانکها میشود، می توان گفت که اکنون با ایجاد یک جریان مدور، رشد مطالبات معوق نیز تأثیر بسزایی در رکود و کاهش سرمایه گذاری، اشتغال و تولید در بخشهای مختلف اقتصادی به همراه داشته است. زمانی که اقتصاد دچار رکود است، مطالبات طلبکاران و به خصوص تولیدکنندگان به حیطه وصول نمی رسد و این امر، موجب عدم پرداخت آنها و ایجاد مطالبات معوق میشود.
در سیستم بانکی که معادل 110 درصد سپرده های خود تسهیلات پرداخته است و دیگر امکان تداوم این روند را ندارد، افزایش حجم مطالبات معوق، سبب کمبود شدید منابع و کاهش توان آن برای تأمین درخواست مشتریان، حتی در طرحها و پروژه های سود آور میگردد. حتی در این بین، بحث افزایش سرمایه بانکها برای پرداخت تسهیلات جهت تأمین مالی و گردش دوباره جریان سرمایه گذاری نه تنها راه حلی مقطعی و گذراست، بلکه به نوعی پاک کردن صورت مسأله به حساب می آید. به همین دلیل، سیاستگذار پولی در صدد است تا با اولویت بخشیدن به تأمین مالی برخی از طرحهای تولیدی که پیشرفت فیزیکی قابل ملاحظه ای داشته اند و یا تکمیل آنها به لحاظ کمبود مالی با وقفه مواجه شده، از محل منابع آزادشده بانکی، راهکارهایی برای وصول مطالبات بانک ها فراهم آورد.
آیا بانک ها می توانند با داشتن مدیریت ریسک اعتباری ویک اعتبار سنجی اصولی باعث کاهش مطالبات معوق بانک شوند؟
1-2. هدفهای تحقیق:
این تحقیق سه هدف عمده را مد نظر دارد:
1- شناسایی معیارهای مناسب جهت اندازه گیری ریسک وتنظیم اعتبارت اعطایی را مد نظر قرار می دهد.
2- مشخص کردن عواملی که در حال حاضر باعث افزایش مطالبات معوق بانک کشاورزی در سطح مدیریت استان تهران گردیده اند.
3- ارائه راهکارهای مناسب در جهت کاهش ریسک اعتباری در سطح بانک کشاورزی در سطح شهر تهران بزرگ
1-3 . اهمیت وضرورت انجام تحقیق:
امروزه استفاده از روش های رتبه بندی اعتباری و پیش بینی ریسک عدم پرداخت در بانک ها و مؤسسات مالی اهمیت ویژه ای یافته و به عنوان یکی از اصول اساسی مدیریت ریسک اعتباری شناخته می شود. در کشور ما نیز طی چند سال اخیر، این موضوع مورد توجه قرار گرفته و تلاش هایی در این راستا انجام شده است. یکی از این اقدامات، تأسیس مؤسسه ملی رتبه بندی اعتباری می باشد که با شروع فعالیت به عنوان نهاد مرجع، نسبت به رتبه بندی اعتباری اشخاص حقیقی و حقوقی اقدام خواهد نمود. در همین راستا، بانک ها می توانند از درجات اعتباری که توسط این مؤسسه اعلام می شود، برای سنجش ریسک اعتباری مشتریان خود استفاده کنند. البته بانک ها در کنار استفاده از درجات اعتباری مؤسسه ملی رتبه بندی، می توانند سیستم رتبه بندی اعتباری داخلی ویژه خودشان را هم حفظ کنند، زیرا این سیستم برای مدیریت ریسک اعتباری بر اساس استاندارد های بین المللی و همچنین سنجش ریسک طبقات پورتفوی اعتباری و تعیین آستانه های اعتباری مفید خواهد بود.
زمانیکه از کیفیت اعتباری یک تعهد صحبت میشود، معمولا میزان توانایی فرد برای عمل به تعهداتش مد نظر است. مفهوم کیفیت اعتباری در برگیرنده دو جزء احتمال نکول تعهد و نرخ بازگشت پیشبینی شده است.
به منظور توجه دقیقتر به محدوده خطر اعتباری و کیفیت اعتباری، به یاد داشته باشید که هر ریسکی از دو جزء تشکیل شده است: محدوده خطر و عدماطمینان. برای ریسک اعتباری، محدوده خطر اعتباری بیانکننده جزء اول و کیفیت اعتباری نشان دهنده جزء دوم است.
برای وامهایی که به افراد حقوقی یا کسبوکارهای کوچک و بزرگ داده میشود، کیفیت اعتباری معمولا از طریق فرآیند رتبهبندی اعتباری مشخص میشود. بانکها یا سایر وامدهندگان، پیش از اعطای اعتبار، اطلاعاتی را درباره شخص حقیقی یا حقوقی درخواستکننده وام جمعآوری میکنند.
ضررهای ناشی از ریسک اعتباری ممکن است قبل از وقوع نکول واقعی طرف قرارداد رخ دهند. به طور کلیتر ریسک اعتباری را میتوان به عنوان ضرر محتمل که در اثر یک رخداد اعتباری اتفاق میافتد، بیان کرد. رخداد اعتباری زمانی واقعی شود که توانایی طرف قرارداد در تکمیل تعهداتش تغییر کند. ریسک اعتباری یکی از مهمترین عوامل تولید ریسک در بانکها و این ریسک از این جهت ناشی میشود که دریافتکنندگان تسهیلات توانایی بازپرداخت اقساط بدهی خود را به بانک نداشته باشند.
لازم به ذکر است، رخ دادن یک یا چند مورد از وقایع زیر به عنوان نکول در نظر گرفته می شود:
– امکان پرداخت تعهدات (اصل، سود و یا کارمزد اعتبار) بدهکار غیر محتمل باشد.
– خسارت اعتباری به دلایلی مثل قرار گرفتن بدهکار در ردیف دارایی سوخت شده، دارایی مشکوک الوصول و بخشودگی یا استمهال تعهدات رخ بدهد .
– در پرداخت تعهدات، بیشتر از یک مدت زمان معین (مثلا90 ً روز) تأخیر ایجاد شود.
– به دلایلی نظیر ورشکستگی یا قرار گرفتن در معرض ورشکستگی، متعهد توان بازپرداخت نداشته باشد.
ریسک اعتباری از آن جهت در نهادهای پولی و اعتباری حایز اهمیت و حساسیت است که منابع به کار گرفته شده برای وامدهنده به سهامداران، مردم و بانکها است که در صورت انجماد یا عدم جریان (سیال نبودن) تخصیص، هم توان اعتبار دهی و هم قدرت تادیه بدهی نهاد پولی (وامدهنده) را تضعیف میکند به ویژه آنکه در ترازنامه نهادهای پولی، تسهیلات اعتباری، به عنوان مطالبات مؤجل و سپردههای اشخاص، به عنوان دیون آنی تلقی میشوند!؟ به این معنی که وصول مطالبات (مدتدار به دفعات واحده غیرممکن، ولی تادیه و پرداخت دیون (سپردهها)، در لحظه الزامی است چه در غیر این صورت نهاد پولی با ورشکستگی مواجه میشود طبق مادهء «۴۱۲» قانون تجارت: ورشکستگی (تاجر یا شرکت تجاری) در نتیجه توقف از تادیه وجوهی است که برعهده اوست حاصل میشود.
از سوی دیگر، الزام بانکها و موسسات پولی و اعتباری و… به فعالیت صرف در چارچوب بانکداری اسلامی و مبادرت در معاملات مشارکتی نظیر مشارکت مدنی یا مشارکت حقوقی، سرمایهگذاری نظیر مضاربه و سرمایهگذاری مستقیم یا بیع نظیر سلف و خرید دین، با توجه به ماهیت این گونه معاملات، عملا آنها را وارد میدان ریسک بالایی میکند به طوری که به گفتهء موسسهءبین المللی (KPMG) میزان مطالبات معوق بانکها، بیانگر ریسک عملیاتی بالای آنهاست.
اگر چه مقولهء مطالبات معوق جزو لاینفک عملیات اعتباری نهادهای پولی و اعتباری است ولی ناآگاهی و کم بها دادن مقولهء مدیریت ریسک اعتباری در این گونه موسسات منجر به پیدایش و کنش پنهانی موریانههای اعتباری در پرتفوی آنها یعنی بروز مطالبات معوق، مشکوکالوصول و حتی لاوصول خواهد شد که به عنوان یک معلول اعتباری درمان آن بسیار دشوار، زمانبر و هزینه بر است
نتیجه آنکه پیدایش مطالبات معوق در داراییهای شرکت (بدهکاران / تسهیلات اعطایی)، مستلزم وضع ذخیره و ایجاد ذخیره نیز از یک سو منجر به کاهش درآمدهای عملیاتی موسسه و از سوی دیگر موجد کاهش حجم داراییها سرمایهگذاریهای اعتباری بنگاه خواهد شد که برای هیچ یک از ذینفعان نهاد مالی، به ویژه سهامداران خوشایند نیست به علاوه وجود مطالبات معوق، جریان وصولهای بنگاه و نیز صورت جریان وجوه و همچنین بودجهء سالانه و اهداف نهاد پولی را دچار تغییرات، نابسامانی و انحراف میکند و همهء این عوارض در صورت استمرار، اصل تداوم فعالیت(Going – Concern ) نهاد پولی و اعتباری را به عنوان یکی از حساسترین و حیاتیترین موضوع زیر سوال خواهد برد و… پیامدهای اقتصادی – اجتماعی شدیدی را به دنبال خواهد داشت.
1-4 . سوالات یا فرضیه های تحقیق:
تحقیق و پژوهش حاضر سه فرضیه اساسی را پیش رو دارد که عبارت است:
1- اعتبار سنجی مشتریان با استفاده از مدل تحقیق قبل از پرداخت تسهیلات باعث کاهش مطالبات معوق می شود.
2- با استفاده از مدل تحقیق می توان میزان ارائه تسهیلات به مشتریان را در جهت کاهش ریسک اعتباری تعیین نمود .
یتی نظیر شهر مشهد در شرق کشور و ظرفیت بالای گردشگری این کلانشهر زیارتی باعث شده تا بسیاری از سرمایهگذاران داخلی و خارجی مایل به استفاده از بسترهای سرمایهگذاری در صنعت گردشگری این شهر شوند. چنین است که بسیاری از ایرانیان و یا حتی اتباع کشورهای مسلمان از مسئولان استانی کشور میخواهند تا مسیر حضور پر رنگ و جدیتر سرمایهگذاری کشورهای مسلمان در کلان شهر مذهبی مشهد را هموار کنند. با این حال عدم توسعه مناسب زیرساختهای صنعت گردشگری و نیز مشکلات اداری، عدم توجه به ظرفیتها و فرصتها، مانع از جذب مناسب سرمایه در صنعت گردشگری مشهد شده و در نتیجه عدم توسعه امکانات رفاهی را به بار آورده است.
از آنجا که دلیل اصلی انتخاب این شهر برای سفر، توسط مردم، وجود حرم مطهر امام رضا(ع)، امام هشتم شیعیان در این شهر است، حال به هر دلیلی اگر از تعداد این زائران کاسته شود، شهر مشهد دچار مشکل خواهد شد. به طوری که هم اکنون نیز کم شدن گردشگران در بعضی فصول، باعث رکود فصلی مشاغل مربوطه در این شهر میشود. عواملی چند وجود دارند که میتواند بر روی روند ورود گردشگر به این شهر تأثیرگذار بوده است.
بر این اساس توجه همهجانبه به مقوله اسکان و اقامتگاه ها در توسعه گردشگری پایدار از اهمیت به سزایی برخوردار است. بنابراین تحقیق حاضر قصد دارد به بررسی وضعیت اسکان رسمی زائران شهر مشهد به واکاوی آن از نگاه مؤلفه های پایداری بپردازد. از جمله مواردی دیگری که در این تحقیق مورد بررسی قرار خواهند گرفت عبارتند از؛ بررسی میزان نیاز به اماکن اقامتی در شهر مشهد و این که آیا نیاز به ساخت اماکن اقامتگاهی جدید وجود دارد؟ و نیز ساخت اماکن اقامتی در بافت های فرسوده و اثرات و پیامدهایی که می تواند بر این گونه مناطق بر مردم (ابعاد اجتماعی)، تأثیرات اقتصادی و زیست محیطی بگذارد مورد بررسی قرار می گیرند.
از آنجایی که وضعیت اسکان رسمی گردشگران مشهد دغدغه اصلی تحقیق حاضر است، مروری بر آمارهای مربوطه و معضلات و تهدیدات گردشگری شهر مشهد، میتواند ضرورت موضوع را روشن کند.
محل اقامت یکی از نیازهای ضروری زائران است که شناخت آن برای برنامه ریزان شهری ضروری است. هدف از اجرای این پژوهش شناخت نیازهای اقامتی زائران در شهر مشهد است. بی اطلاعی از نیازهای زائران و گردشگران، عدم ایجاد امکانات اقامتی و رفاهی مطابق با خواسته های زائران و در نتیجه عدم جذب گردشگر را فراهم می کند.
یکی دیگر از معضلات گردشگری در شهر مشهد مدت اقامت و ماندگاری مسافرین در این شهر است که معمولاً مسافران پس از زیارت و خرید در بازار مسافرت خود را اتمام یافته میدانند و این در صورتی است که یک گردشگر هرچه بیشتر در یک شهر بماند سود و منفعت بیشتری عاید شهر یاد شده میشود. یکی از اهداف مهم سازمانهای مرتبط با گردشگری افزایش همین ضریب ماندگاری زائران و گردشگران در این شهر است. این امر به جز از طریق شناخت و رفع نیازهای اصلی گردشگران و زائران و افزایش رضایت آنها امکان پذیر نیست.
بر اساس آمار تعداد گردشگران شهر مشهد در ماههای مختلف سال متفاوت است و این خود باعث به وجود آمدن رکود فصلی در بسیاری از مشاغل این شهر میگردد، این رکود خصوصاً در مورد مشاغل تجاری، هتلداری، حمل و نقل و…. بسیار صدق میکند. بیشترین مسافران شهر مشهد در فصل تابستان و خصوصاً مرداد ماه به این شهر میآیند و کمترین آن نیز در آذر ماه میباشد و این خود باعث گرانی و تورم قیمت کرایه اقامتگاه در فصل شلوغ سال میشود.
از دیگر مشکلات گردشگری در شهر مشهد میتوان به طریقه اسکان یافتن مسافران در این شهر اشاره کرد. به طوری که درصد زیادی از مسافران مشهد در چادرها و کمپها استقرار مییابند و درصد کمتری از هتل و مهمانپذیر استفاده میکنند.
از این گذشته مسائل دیگری نیز هستند که می توانند به طور جدی وضعیت گردشگری را در شهر مشهد تحت تأثیر قرار دهند از جمله:
1: با توجه به این که مسافران شهر مشهد هرکدام از راههای دور و نزدیک به این شهر میآیند، گرانی هزینهها و مخارج سفر بر میزان تعداد گردشگران این شهر تأثیر گذار است.
2: دلیل اصلی سفرهای مردم به شهر مشهد، مذهبی و برای زیارت امام رضا است. با ایجاد امنیت در عراق در آینده، بسیاری از مردم ایران (خصوصاً غرب و جنوب غرب ایران) میتوانند با پیمودن فاصله کمتری به زیارت امامان شیعه در کشور عراق بروند و این پدیده میتواند به شدت وضعیت گردشگری در مشهد را تحت تاثیر قرار دهد.
شناخت نیازهای زائران همواره از جهت ماندگاری و جذب هرچه بیشتر گردشگر از اهمیت خاصی برخوردار است و بی اطلاعی از آنها زمینه ناکارآمدی جامعه میزبان در ارائه امکانات و خدمات اقامتی مناسب به زائران و در نتیجه جذب گسترده تر و بهتر زائر را فراهم می کند. یکی از مهترین خدمات مورد نیاز خدمات اقامتی است که برآورد این نیاز برای زائران از اهمیتی بنیادین در توسعه و بهینه سازی زیارت و گردشگری در شهر مشهد دارد.
سرمایه گذاری اصولی برای ایجاد مراکز اقامتی مطابق با نیازهای زائران و گردشگران، رضایتمندی گردشگران را بیشتر کرده، تقاضای سفر و ماندگاری را افزایش داد و درآمد بیشتری به صنعت گردشگری تزریق می نماید. رسیدن به این اهداف در بلندمدت نتایج مطلوب دیگری، همچون زیباسازی شهر ، بالا رفتن سطح فرهنگ عمومی، آشنایی با دیگر فرهنگ ها و نهایتاً توسعه پایدار را به همراه خواهد داشت .از این رو، برنامه ریزی برای توسعه مراکز اقامتی حساسیت ویژه ای را می طلبد.
این مطالعه شهر مشهد را که یکی از قطب های گردشگری در کشور بوده و هر ساله پذیرای گردشگران زیادی است، به عنوان نمونه انتخاب و واحدهای اقامتی آن را به لحاظ اهمیتی که اسکان و اقامت توأم با آرامش برای گردشگر دارد، بررسی می کند. شایان ذکر است به علت کثرت مراکز اقامتی در شهر مشهد و همچنین تنوع گونهای این مراکز اقامتی بررسی وضعیت آنها به لحاظ گوناگونی را به وسیله یک پرسشنامه امکان پذیر نمی ساخت، تمرکز پژوهش حاضر بر روی هتل، هتل آپارتمان و مهمانپذیرها به عنوان مهمترین جزء مراکز اقامتی است. هدف عمده مطالعه وضع موجود و شناخت ظرفیتها اقامتی و اسکان گردشگر با در نظر گرفتن شاخصهای توسعه پایدار، جهت بررسی امکان توزیع متعادل گردشگران در فصول مختلف سال درکلانشهر مشهد مقدس است و بررسی چرایی بیتوته مسافران ورودی به شهر مشهد در پارکها، مراکز عمومی، کمپها و خانه های اجاره ای است. این مسأله محقق را بر آن داشت تا مراکز اقامتی را مورد کنکاش قرار دهند. آیا مشهد با کمبود مراکز اقامتی مرتبط با گردشگران روبه روست یا علت این مسأله را باید در جایی دیگر جستجو کرد. بعد از این سؤال، هدف بعدی بررسی وضعیت مراکز اقامتی شهر مشهد از لحاظ مکان و موقعیت در شهر است .
پرسش اصلی تحقیق:
اقامتگاه های رسمی موجود در شهر مشهد تا چه حدی براساس مؤلفه های توسعه پایدار گردشگری است؟
پرسش های فرعی تحقیق:
1- فضاهای اقامتی تا چه حدی ابعاد اجتماعی جامعه محلی را مورد توجه قرارداده است؟
2- فضاهای اقامتی تا چه حدی براساس مؤلفه های اقتصادی توسعه پایدار گردشگری است ؟
3 – فضاهای اقامتی تا چه حدی براساس مؤلفه های زیست محیطی توسعه پایدار گردشگری است ؟
فرضیه اصلی تحقیق:
اقامتگاه های رسمی ساخته شده مطابق با مبنای توسعه پایدار گردشگری نمی باشد.
فرضیه های فرعی تحقیق:
1- فضاهای اقامتی ابعاد اجتماعی جامعه محلی را تحت الشعاع قرار داده است.
2- فضاهای اقامتی مطابق با مبنای اقتصادی توسعه پایدار گردشگری نیست.
3 – فضاهای اقامتی مطابق با مبنای زیست محیطی توسعه پایدار گردشگری نیست.
) : (
شور ما مهارتهای کاریابی و راهبردهای جستجوی شغل کمتر مورد توجه قرار گرفته و باور و نگرش اغلب افراد جامعه این است که فرصتهای شغلی در جامعه کم است. چنین باورهایی موجب شده تا جویندگان کار برای یادگیری مهارت ها و روشهای کاریابی، تلاش کمتری داشته باشند و روشهای منفعلی را در پیش گیرند. این در حالی است که باورهای شغلی بر تصمیم گیری شغلی تاثیر مهمی دارند و مطالعات متعددی نیز بر ارتباط معنادار بین رفتار کاریابیو یافتن شغل تاکید دارند(حق شناس، عابدی، باغبان، سمیعی، حسینیان، صالحی،1389).
باورهای کاریابیتوسط آگزین و فیشبین(1975)به شکل احتمال ذهنی در مورد وجود رابطه بین موضوع مورد باور فرد، برخی موضوعات، ارزش ها، مفاهیم یا اسنادها تعریف شده اند. باورهای کاریابی داوریهای ذهنی فرد نسبت به خودش در ارتباط با انتخاب شغل می باشند که بر تصمیم گیری شغلی موثر هستند (آرولمانی، 2004). این موضوع کاملا مشخص است که حتی با ایجاد زمینه اشتغال، آگاهی از رفتارهای کاریابی برای رقابت در بازار کار بسیار مهم است به طوری که راهبرد مورد استفاده برای یافتن شغل می تواند بر سرعت دستیابی فرد به شغل مورد علاقه فرد تاثیر بگذارد(سوکی نیک، ترجمه فرجی،1383).
رفتار کاریابی مجموعه فعالیتها و رفتارهای منظم، سازمان یافته و هدفدار برای شناسایی و جستجوی فرصتهای شغلی است(کانفر، ونبرگ و کانترویتز،2001). کاریابی فرآیندی هدفدار است که شامل جمع آوری اطلاعات درباره فرصتهای شغلی احتمالی، ارزیابی و بررسی انتخابهای شغلی وانتخاب یک شغل از بین موارد پیشنهادی است(باربر،دالای، جاننتونیا و فیلیپس ،1994).تحقیقات نشان می دهند که بسیاری از رفتارها و راهبردهای کاریابی در نتایج کاریابی موثر هستند. در اکثر مطالعات مربوط به کاریابی، روشهای کاریابی، شامل استفاده از منابع معمولی شامل این موارد می باشند:آگهیهای استخدامی روزنامه ها، ماهنامههای تجاری، اینترنت، ارسال کارنامه شغلی یا رزومه، مراجعه به نمایندگیهای استخدام موقت یا دائمی و کار داوطلبانه یا کارورزی در طول تحصیل(کانفر،2001).
به طور کلی راهبردهای کاریابی در منابع مختلف به دو دستهی رسمی و غیررسمی تقسیم می شوند (ساکس،2005). منابع رسمی شامل روشهایی همچون استفاده از آگهی روزنامه ها، کاریابی از طریق شبکههای کاریابی اتحادیههای صنفی یا نمایندگیهای استخدام خصوصی و مراجعه به مراکز کاریابی هستند; همچنین ارسال درخواست مستقیم برای کار در سازمانی که فرد به آن علاقه دارد، استفاده از وب سایت سازمان ها و کاریابی از طریق شرکتهای حرفه ای مرتبط با رشته ی فرد کاریاب، از جملهی این منابع محسوب میشوند.منابع غیررسمی به شبکه روابط فرد با دیگران مربوط میشوند مانند صحبت با دوستان، خانواده، استفاده از اساتید، استفاده از روابط در موسسات در حال تغییر که جای خالی برای استخدام دارند و همچنین حضور در بازار کار و کار کردنهای دورهای در بازار کار (ریدبه نقل از ساکس،2005).
هر فردی به شیوه خاصی به دنبال کار میگردد و این امر موجب شده تا روشهایی که برای یافتن کار مورد استفاده قرار میگیرند، متفاوت باشند. علت تفاوت روشهای مورد استفاده توسط افراد میتواند به مسائلی چون ویژگیهای شخصی، امکانات، محیط، آگاهی افراد و شرایط مربوط باشند. بدیهی است هر فردی دارای ویژگی های خاص و شخصیت منحصر به فردی است)اردهه و اردهه،1384).
افراد از ابتدای کودکی ویژگیهای خاص خود را دارند که حتی ممکن است در دو فرزند یک خانواده نیز متفاوت باشند. از ابتدای تولد و هفتههای نخست، کودکان از نظر سطح فعالیت، واکنش به تغییرات محیط، تحریک پذیری، گریه کردن، نا آرام بودن، سطح تحمل، پیچ وتاب خوردن و سایر ویژگیها با یکدیگر متفاوتند. نتایج پژوهشها حاکی از تداوم این ویژگیهای شخصی و خلق و خوی کودکان در سالهای بعدی زندگی است به طوری که خلق و خو و سازگاری دوران بزرگسالی، همبستگی معناداری با ویژگیهای شخصی و خلقی دوران کودکی دارد. به چنین ویژگیهای پایداری که در فرد وجود دارند، شخصیت گفته میشود(اتکینسون، اتکینسون، اسمیت، بم، هوکسما،1904. براهنی، بیرشک، بیک، زمانی، شهرآرای، کریمی، گاهان و محی الدین،1383 ). شلدن شخصیت را سازمان پویای جنبههای ادراکی، انفعالی، ارادی و بدنی فرد تعریف میکند(سیاسی،1384). هرنظریه تعریف خاصی از شخصیت دارد.
بسیاری چون پارسونز، هالند، لوری، مایرز و بریگز، تریسی و راندزمعتقدند انتخاب شغل تحت تاثیر شخصیت و ویژگیهای افراد است و هر یک مدلی برای شخصیت ارائه داده اند که هر فرد طبق آن دارای شخصیت خاصی است(سمیعی، باغبان، عابدی، حسینیان، 1390).
یکی از نظریههای شخصیت، نظریهی اینوگرام است. طبق مدل یا نظریهی اینوگرام افراد در سه گروه اصلی ادراک گرا، احساس گراو عمل گرا قرار میگیرند که هر یک از این سه گروه دارای سه زیر مجموعه است بنابراین طبق این نظریه افراد در 9 گروه مختلف قرار می گیرند و طیف یکپارچه ای از شخصیت افراد در قالب نه بعد شخصیتی فراهم میآید. این نه بعد یا تیپ شخصیتی عبارتند از: اصلاح گرا، یاری دهنده، عمل گرا، فردگرا، محقق، وفادار، کلیت گرا، چالش طلب و مسالمت جو. هر یک از افرادی که در یکی از این گروههای نه گانه قرار میگیرند دارای ویژگیهای خاصی هستند(حق شناس،عابدی، حسینیان، باغبان، سمیعی، صالحی، 1389).با توجه به مسائل بیان شده این سوال مطرح میشود که هر یک از تیپهای شخصیتی نه گانه طبق مدل اینوگرام از چه راهبردهایی برای کاریابی استفاده میکنند؟
تحقیقات انجام شده حاکی از این است که روش مورد استفاده برای کاریابی بر یافتن شغل، شدت و مدت کاریابی موثر است. مطالعه ی پیشینه حاکی از تاثیر ویژگیهای فردی و شخصیت افراد بر شدت کاریابی و رفتار کاریابی است(ساکس،2005). بنابراین با توجه به اهمیت و مشکلات کار و کاریابی، باید روشهایی که موثرتر از سایر روشها هستند، مشخص شوند و همچنین تعیین شود که چرا برخی افراد یک روش خاص را برای کاریابی انتخاب میکنند؟ آیا بین ویژگیهای شخصیتی افراد و استفاده از یک روش کاریابی رابطه وجود دارد؟ آیا شخصیتهای مشابه، روشهای کاریابی مشابهی دارند؟
در این پژوهش رابطه عامل شخصیت و راهبردهای کاریابی بررسی شده است. راهبردهای کاریابی یکی از متغیرهای کاریابی است. راهبردهای کاریابی، شیوه هایی هستند که افراد برای یافتن کار از آن ها استفاده می نمایند و شخصیت مجموعه ویژگی های جسمانی، روانی و رفتاری است که هر فرد را از سایر افراد متمایز می نماید. با توجه به این که شخصیت موجب تمایز افراد از یکدیگر می گردد؛ در این پژوهش رابطه شخصیت و تمایز افراد به دلیل تفاوت شخصیت آن ها و شیوه ای که افراد برای یافتن کار از آن استفاده می نمایند بررسی شده است. بنابراین، مسئله تحقیق حاضر بررسی رابطه بین تیپ های شخصیت اینوگرام و راهبردهای کاریابی دانشجویان دانشگاه اصفهان می باشد.
1-3 ضرورت انجام تحقیق
کار و اشتغال از جمله مهمترین عواملی است که بر آیندهی فرد، سبک زندگی، میزان سلامت روانی، هویت، استحکام شخصیت، مفید یا غیرمفید بودن فرد، جامعه پذیری، تفریح، ساعات فراغت، رابطه فرد با دیگران و بسیاری از عوامل دیگر مؤثر است. کار برای فرد نشآن های از بلوغ است و موجب استقلال، آزادی و احترام برای وی میگردد (شفیع آبادی، 1381، اردبیلی، 1378).
بیکاری میتواند باعث طرد اجتماعی، تاثیر جسمی و روحی منفی بر فرد، خانواده و اجتماع گردد. بسیاری از انحرافات اجتماعی و اخلاقی، بزهکاریها، اعتیاد، جرم وجنایت و عدم توانایی ازدواج و تشکیل خانواده برای جوانان یا عدم توانایی ادامه تحصیل و پیشرفت، وابستگی به خانواده، عدم توانایی تامین معاش و شکل گیری مفاسد اجتماعی و تباهی افراد در جامعه ناشی از بیکاری است)ایمانیان و ایمانیان، 1384).
انتخاب شغل یکی از سرنوشتسازترین تصمیمات فرد است که به نظر میرسد از مهمترین مسائل جوانان کشور ما باشد. افراد زیادی با سطوح تحصیلی مختلف و با وضعیت اجتماعی و اقتصادی متفاوت درگیر این موضوع هستند. به طوری که این موضوع یکی از دغدغههای اصلی برای افراد جامعه و مسئولان است.
جامعه برای رسیدن به خودکفایی نیازمند انتخاب کارگران و نیروی ماهر است و بیکاری به معنی هدر دادن منابع جامعه است که هیچ کس نمیتواند در برابر آن بی اعتنا باشد(ناصرآرا، 1377، کیاوند، 1366). در این میان به نظر میرسد با وجود این که جویندگان کار در کشور ما بسیار زیاد هستند اما مهارتهای کاریابی و راهبردهای جستجوی شغلی کمتر مورد توجه قرار گرفته این در حالی است که استفاده از راهبردهای مناسب برای کاریابی در یافتن شغل و کار به فرد کمک زیادی مینمایند.
با توجه به این که جویندگان کار از راهبردهای مناسبی استفاده نمی کنند و گاهی حتی با آن ها آشنا هم نیستند، گمان میکنند فرصتهای شغلی در جامعه کم است و بنابراین به دنبال فراگیری مهارتهای کاریابی نمیروند و روشهای منفعلی درپیش میگیرند (صالحی، 1385).
اهمیت کار برای حیات انسان و جامعه کاملا مشخص است. از آن جا که به نظر میرسد کار یکی از اساسیترین نیازهای افراد جامعه به ویژه جوانان است، جایگاه و اهمیت پژوهش در زمینه کاریابی و کلیه عوامل وابسته به آن همچون راهبردهای کاریابی، نیاز به توضیح ندارد. با توجه به اهمیت موضوع بیکاری و اشتغال در جهان و کشور ما به نظر میرسد لزوم توجه به رفتارهای کاریابی و راهبردهای کاریابی و شناسایی عوامل وابسته به آن انکارناپذیر باشد.
ارزش هر پژوهش و فعالیتی در زمینهی کار و کاریابی، برای افراد جامعه از بدیهیات است به حدی که هر فرد از افراد جامعه میتواند ضرورت آن را بیان نماید. شاید اگر از کلیه ی افراد جامعهی ما و هر جامعهی دیگری در مورد اهمیت، اولویت و ارزش کار و کاریابی برای افراد جامعه به ویژه جوانان پرسیده شود، میتوان فهمید که کاریابی از ضروریترین نیازهای جهان و افراد به شمار میآید. چنین به نظر میرسد که با تغییرات اساسی در دنیای کار، این ضرورت به بحث اساسیتری تبدیل شده است که هیچ کس نمیتواند آن را انکار نماید. با نگاهی به افراد میتوان به این نتیجه رسید که پژوهش در زمینهی کاریابی و شیوهای که افراد برای جستجوی کار از آن استفاده میکنند، مورد نیاز همه افراد جامعه از هر قشر، سن، گروه و طبقهای است.
راهبردهای کاریابی و عوامل وابسته به آن برای پژوهشگرانی که علاقهمند به پیشبینی کنندهها و پیامدهای کاریابی هستند، موضوع با اهمیتی است و همچنین برای شاغلینی که کاریابان برای یافتن کار سراغ آن ها میروند اهمیت دارد. افراد معمولی، موسسههای آموزشی، مشاورین شغلی، سازمآن ها و به طور کلی همه جامعه از جمله گرو ه هایی هستند که به فرآیند و متغیرهای کاریابی علاقه مند می باشند. بنابراین کاریابی به حیطه ی وسیعی از افراد مربوط میشود از جمله افرادی که از بیکاری رنج میبرند، افرادی که میخواهند شغلشان را تغییر دهند، کسانی که برای اولین بار وارد بازار کار شدهاند، سازمآن ها و حتی مشاغل.
مسئله کاریابی، راهبردها و شیوههای آن برای دانشجویان، جوانان، محصلان، مسئولان آموزشی مدارس و دانشگاهها و مسئولان کشور و به طور کلی همه افرادی که با کار و اشتغال در ارتباط هستند، مهم است. این تحقیق برای مسئولین کشور، جوانان، دانشجویان، محصلین، فارغ التحصیلان، مسئولان دانشگاهها و مراکز تربیتی، والدین، برنامهریزان اجتماعی و تربیتی، افراد و سازمآن هایی که در حیطه کار و امور اجتماعی، تعلیم و تربیت، کارآفرینی، پرورش و رشد کودکان، نوجوانان وجوانان کار میکنند و مراکز کاریابی، مشاوران، مدیران و معلمان مدارس و مربیان ضروری است و مفید واقع می گردد.
این پژوهش میتواند برای افراد جویای کار، جهت پرورش مهارتهای کاریابی آنان مؤثر باشد و به طور کلی میتواند مورد توجه همهی کسانی که با موضوع کار و بیکاری درگیر هستند، قرار گیرد. بنابراین با احساس چنین ضرورتی، پژوهش در زمینه ی کار، کاریابی و عوامل وابسته به آن، برای کمک به همه ی افراد جامعه بسیار اساسی و لازم است و این مسائل باید به دقت و به طور مفصل، مورد بحث قرار گیرند.
1-4 اهداف پژوهش
1-4-1 هدف کلی
تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و راهبردهای کاریابی در دانشجویان دانشگاه اصفهان.
1-4-2 اهداف اختصاصی
1-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد آگهیهای استخدامی روزنامه ها.
2-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد مراجعه به مراکز کاریابی.
3-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبردگفتگو با دوستان و خانواده در زمینه کاریابی.
4-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد بررسی وب سایت سازمان ها.
5-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد مراجعه به نمایندگیهای استخدام خصوصی.
6-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد ارسال درخواست مستقیم برای کار در سازمان مورد علاقه.
7-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد مراجعه به شرکتهای حرفه ای مرتبط با رشته ی فرد.
8-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد بهره گیری از اساتید.
9-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد بهره گیری از روابط در موسسات در حال تغییر با شغل های بلاتصدی.
10-تعیین رابطه ساده و چندگانه بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد کارکردنهای دوره ای در بازار کار.
1-5-1 فرضیه کلی
بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و راهبردهای کاریابی در دانشجویان دانشگاه اصفهان رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
1-5-2 فرضیههای اختصاصی
1: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد آگهیهای استخدامی روزنامه ها، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
2: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد مراجعه به نمایندگیهای استخدام خصوصی، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
3: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد گفتگو با دوستان و خانواده در زمینه کاریابی، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
4: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد بررسی وب سایت سازمان ها، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
5: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد مراجعه به مراکز کاریابی، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
6: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد ارسال درخواست مستقیم برای کار در سازمان مورد علاقه ی فرد، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
7: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد مراجعه به شرکتهای حرفه ای مرتبط با رشته ی فرد، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
8: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد بهره گیری از اساتید، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
9: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد بهره گیری از روابط در موسسات در حال تغییر با شغلهای بلاتصدی، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
10: بین ابعاد نه گانه شخصیت اینوگرام و استفاده از راهبرد کار کردنهای دوره ای در بازار کار، رابطه ساده و چندگانه وجود دارد.
–Sukiennik , Bendat & Raufman
– Unemployment
–Job search skills
–Job search methods
-Job search behavior
–Job search beliefs
–Agzen & Fishbin
–Arulmani
– Kanfer , Wenberg & Kantrowitz
–Barber ,Daly, Giannantonio &Philips
–Sakes
–Reid
–Personality
–Atkinson,Atkinson , Smith, Bem & Hoeksema
-Parsons
–Holland
–Lowry
–Mayers & Briggs
–Tracey & Rounds
–Enneagram
–Thinking
–Feelling
– Instinctive
–The Reformer
–The Helper
–The Achiever
–Individualist
–Investigator
–Loyalist
–Generalist
–Leader
رین وظیفه بازار اوراق بهادار انتقال کارا و مؤثر سرمایه از پسانداز کنندگان به سوی بنگاهها و اشخاص نیازمند سرمایه میباشد. در حقیقت سلامت اقتصادی وابسته به انتقال کارا و مؤثر این وجوه از عرضهکنندگان (پسانداز کنندگان) به سوی متقاضیان وجوه سرمایهای (بنگاهها) میباشد. از طرف دیگر، در بازار سرمایه تشخیص مناسبترین اوراق بهادار، مهمترین مسئله مورد توجه سرمایهگذاران است تا با توجه به ریسک و بازده، حداکثر ثروت را کسب کنند.
این پژوهش در تلاش برای ایجاد پرتفوی بهینه از میان صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و با استفاده از الگوریتم ژنتیک است، البته برای انجام این کار ابتدا باید عملکرد صندوقها را با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی پیشبینی نمود. این گامی در راستای آگاه کردن سرمایهگذاران برای سرمایهگذاری مناسبتر منابعشان است. ضمناً یک سیستم پیشبینی بازده مناسب و مطمئن شرکتها و نهادهای مالی، سبب جلب اعتماد افراد، اعم از سهامداران خرد و کلان به بازار سرمایه و رونق هر چه بیشتر آن خواهد شد و میتواند دریچهای نو به سوی جلب سرمایه باشد. همچنین انتخاب سبدی بهینه از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک کمک زیادی در ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک چند صندوقی (صندوق صندوق) مینماید که این به نوبهی خود منجر به توسعه ابزارهای مالی کشور خواهد شد و بدیهی است وجود تنوع در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک به عنوان یکی از اقسام نهادهای مالی، ازجمله عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه برای مشارکت سرمایهگذاران در بازار سرمایه است.
1-4- اهداف پژوهش
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک یکی از انواع واسطههای مالی نوین هستند که با فروش سهام خود به عامه مردم وجوهی را تحصیل و در ترکیب متنوع از اوراق بهادار با توجه به هدف صندوق، به طور حرفهای سرمایهگذاری میکنند.
توسعه سرمایهگذاری از یک سو موجب جذب سرمایه و هدایت آن به بخشهای مولد اقتصادی شده و از سوی دیگر با توجه به جهتگیری سرمایهگذاران، سرمایهگذاریها به سمت صنایعی هدایت خواهند شد که از سود بیشتر یا ریسک کمتری برخوردار است و این امر در نهایت سبب تخصیص بهینه منابع و رشد و شکوفایی اقتصادی کشور خواهد شد. در این راستا انتخاب پیشبینی بازده آتی و تشکیل پرتفوی، یکی از دغدغههای اصلی سرمایهگذاران است. لذا اهداف این پژوهش به شرح ذیل میباشند:
1) بررسی معیارهای تأثیرگذار بر بازده صندوقهای سرمایهگذاری مشترک
2) استفاده از شبکه عصبی مصنوعی برای پیشبینی بازده صندوقهای سرمایهگذاری مشترک
3) مقایسه روش شبکه عصبی مصنوعی با رگرسیونی برای پیشبینی بازده صندوقهای مشترک
4) استفاده از الگوریتم ژنتیک برای تشکیل پرتفوی بهینه متشکل از سهام صندوقهای مشترک
5) مقایسه روش الگوریتم ژنتیک و مدلهای خطی جهت انتخاب سبد بهینه سهام
1-5- سؤالات و فرضیات پژوهش
1-5-1- سؤالات پژوهش
با توجه به مطالب گفتهشده این پژوهش سعی دارد به سؤالات ذیل پاسخ دهد:
1) آیا میتوان با استفاده از روش شبکه عصبی مصنوعی عملکرد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک را پیشبینی نمود؟
2) آیا روش شبکه عصبی مصنوعی جهت پیشبینی بازده صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در مقایسه با مدلهای رگرسیونی توان بالاتری دارد؟
3) آیا بازده پیشبینیشده توسط روش شبکه عصبی مصنوعی با بازده واقعی تفاوت معنیداری دارد؟
4) آیا میتوان با استفاده از الگوریتم ژنتیک سبدی بهینه متشکل از سهام صندوقهای سرمایهگذاری مشترک تشکیل داد؟
5) آیا روش الگوریتم ژنتیک جهت تشکیل سبد بهینه از سهام صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در مقایسه با مدلهای سنتی توان بالاتری دارد؟
1-5-2- فرضیات پژوهش
در این پژوهش سه فرضیه ذیل مطرح شده است:
فرضیه اول: پیشبینی بازده صندوقهای سرمایهگذاری مشترک با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی در مقایسه با مدلهای رگرسیونی توان تبیین بالاتری دارد.
فرضیه دوم: بین بازده پیشبینیشده با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی و بازده واقعی صندوقهای سرمایهگذاری مشترک تفاوت معنیداری وجود ندارد.
فرضیه سوم: انتخاب پرتفوی متشکل از سهام صندوقهای سرمایهگذاری مشترک با استفاده از الگوریتم ژنتیک در مقایسه با مدلهای سنتی منجر به بهبود معنیداری در عملکرد پرتفوی میشود.
[1]. Fund Funds
[2]. Instrument
ستان
درصد توسعه
رتبه در استان
وضعیت
شاخص توسعه اقتصادی
رستم
15/0
26
توسعه نیافته
ممسنی
16/0
25
توسعه نیافته
شاخص توسعه خدماتی
رستم
11/0
26
توسعه نیافته
ممسنی
18/0
21
توسعه نیافته
شاخص توسعه بهداشتی
رستم
37/0
19
توسعه نیافته
ممسنی
56/0
7
نیمه توسعه یافته
شاخص توسعه آموزشی
رستم
83/0
1
توسعه یافته
ممسنی
65/0
9
نیمه توسعه یافته
مجموع شاخص ها
رستم
–
–
توسعه نیافته
ممسنی
–
–
توسعه نیافته
این عوامل و آمارهای مستند نشان دهنده ی توسعه نیافتگی شهرستان های مورد مطالعه علی رغم وجود توانمندی های فراوان است که ضرورت یک برنامهریزی جدی و جامع را بیش از پیش آشکار میسازد. بنابراین به نظر می رسد با توجه به قابلیت های مختلف شهرستان های رستم و ممسنی می توان با شناخت فضاهای مؤثر آینده، باز تعریفی از نقش این دو شهرستان در فرآیند توسعه ارائه داد.
در حالی که معمولاً برای حل معضلات شهری و منطقه ای راه حل های آسانی از طریق برنامه ریزی های سنتی وجود ندارد، برنامه ریزی استراتژیک می تواند در دستیابی به برنامه ریزی سیستماتیک و پایدار از طریق درک فرصت ها و تهدیدها و امکانات و قوت ها و ضعف ها و. .. به مقامات محلی کمک شایسته ای بکند. در واقع برنامه ریزی استراتژیک را می توان در واکنش به نواقص طرح های جامع و تفصیلی و پرهیز از برنامه ریزی متمرکز، اصولاً به سمت برنامه ریزی فرآیندی، تصمیم سازی، برنامه ریزی محلی و مشارکت و تلفیق برنامه ریزی و اجرا نمود (مراد مسیحی، 1384: 58). آن چه که در سیر تطور برنامه ریزی شهری در کشورهای پیشگام در برنامه ریزی نشان داده شده است، تغییر و تحول به رویکرد سیستمی و سپس از طرح های جامع به سوی طرح های راهبردی است. این تطور برخاسته از بسط و گسترش نظریه سیستم ها بود. نظریه عمومی سیستم ها ثابت کرد که شهر هم چون یک کلیت واحد است (جمهیری و همکاران، 1387).
علاوه بر این بررسی ها نشان می دهد که بیش از 90 درصد استراتژی های اجرایی منتج شده از فرآیند برنامه ریزی استراتژیک در سازمانها با شکست مواجه می شوند و از دستیابی به اهداف اساسی خود باز می مانند (خداداد حسینی و همکاران، 1385: 215)، که این امر به دلیل هدف قرار دادن بهینه سازی بخشی و بی توجهی به برنامه ریزی متوازن جهت استفاده از قابلیت های بخش های مختلف است. از طرفی مدیران استراتژیک سازمانها در هنگام اجرای استراتژی های طراحی شده برای آن سازمان به پیاده سازی یکی از استراتژی های طراحی شده بنا بر روش خاصی مانند تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی و تجزیه و تحلیل فازی اقدام می کنند و اجرای سایر استراتژی ها را یا به کلی کنار می گذارند و یا در لیست اقدامات فرعی قرار می دهند. این وضعیت منجر به وقوع بهینه سازی بخشی در اثر بی توجهی به نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدهایی می گردد که با توجه به آنها، سایر استراتژی های در اولویت قرار نگرفته تدوین گردیده است. رویکرد سیستمی به برنامه ریزی و اجرای برنامه ها به ما اعلام می کند که لازم است تا در طراحی سیستم مورد نظر اجرای سیستم به صورت قطعات جدای از یکدیگر دیده نشود بلکه باید ارتباط آن ها با یکدیگر هماهنگ، کارآ و مؤثر باشد. به علاوه هماهنگی با تأثیرات عملکرد اجزا و کل سیستم موجود در محیط سروکار دارد (جمهیری و همکاران، 1387). در این راستا تلفیق استراتژی های تدوین شده با توجه به نظریه ی همکاری استراتژیک و قابلیت های پویای سازمانی می تواند نقطه ی ضعف ناشی از اجرای استراتژی به صورت مفرد را کاهش دهد.
یکی از ویژگیهای قابلیت پویا توانایی موسسه در ایجاد و بهره برداری از روابط بین سازمانی به منظور دستیابی به منابع جدید می باشد. موسساتی با قابلیت شبکه سازی مطلوب با قرار گرفتن در مواضع استراتژیک، شبکه روابط سودمندی را با دیگر شرکا برقرار می کنند. مشارکتهای بین سازمانی از طریق تدوین استراتژی های مشترک جهت حصول به اهداف واحد یکی از قدرتمندترین عوامل ایجاد ارزش و جزو مهمترین ابزار کسب و کار محسوب می شوند. بسیاری از استراتژی ها هنگامی کارایی بیشتری دارند که مجموعه ای از استراتژهای مکمل برای آنها وجود داشته باشد و بدون توجه به قابلیت پویا و نقش مکمل و همکارانه ی سایر بخش ها امکان دستیابی به آنها وجود ندارد.
قابلیت های پویا شامل ظرفیت بنگاه برای شکل دادن به اکوسیستمی است که بنگاه آن را اشغال کرده است و برای توسعه ی محصولات و فرآیندهای جدید و برای طراحی و اجرای مدلهای تجاری پایدار می باشد. فرض بر این است که برتری در این ظرفیت های ترکیب باعث تقویت بنگاه برای نوآوری و کسب موفقیت آمیز ارزش های کافی در زمینه عملکرد مالی بلندمدت می شود. قابلیت پویا خود به شش نوع شامل قابلیت جذب، نوآوری، شبکه سازی، انطباق، ادغام و ادراک تقسیم می گردد. تلفیق استراتژی های توسعه ی منطقه ای با استفاده از انواع قابلیت های مذکور بخضوص قابلیت شبکه ای انجام می گیرد که به توانایی موسسات در ایجاد و بهره برداری از روابط بین سازمانی و یا روابط بین بخش های یک سازمان به منظور دستیابی به منابع جدید اشاره دارد. موسساتی با قابلیت شبکه سازی مطلوب با قرار گرفتن در مواضع استراتژیک می توانند شبکه روابط سودمندی را با دیگر شرکا برقرار می کنند، بگونه ای که از طریق این همکاری علاوه بر استفاده از نقاط قوت دیگران، نقاط ضعف خود را نیز پوشش دهند. در این راستا چند نظریه پرداز معتقدند که استراتژی زنجیره ای عبارت است از هدایت یک تعداد فعالیت وابسته به یکدیگر، در سطح فناوری، تجاری و مالی، که بطور منظم، ضمن تاکید بر یکدیگر و استفاده از صلاحیت های هم، حداکثر نتایج تزایدی را ایجاد می کنند (شمس، 1390: 414).
با وجود اینکه شهرستان های رستم و نورآباد ممسنی از جهت دارا بودن قابلیت های مختلف در وضعیت مناسبی قرار دارد، با استناد به آمار و شاخص های توسعه نتوانسته است به توسعه ی متوازنی در همه ی ابعاد دست یابد. پیشرفت و توسعه ی متوازن در همه ی ابعاد در صورتی حاصل می شود که بتوان از همه ی فرصت ها و نقاط قوت موجود در راستای پوشش دادن تهدیدها و نقاط ضعفی که وجود دارد استفاده کرد. با توجه به تعریف همکاری استراتژیک و قابلیت پویا، می توان استراتژی های مربوط به سازمانهای دخیل در توسعه ی محدوده را به گونه ای تدوین نمود که نقش مکملی برای یکدیگر در جهت حصول به هدف ایفا نمایند و ایجاد ارزش بیشتری کنند. از آنجا که در محدوده ی مورد مطالعه قابلیت های فراوانی در زمینه های مختلف از جمله کشاورزی، صنعتی، گردشکری و علمی وجود دارد، توجه به نقش مکملی که هر کدام از این بخش ها و سازمانهای متولی این بخش ها می توانند برای همدیگر ایفا کنند در چارچوب استراتژی های هماهنگ بین سازمانی در راستای دستیابی به هدف مشترک نقش بی بدیلی در مسیر دستیابی به پیشرفت و توسعه در همه ی ابعاد ایفا می کند.
بنابراین هدف این پژوهش عبارت است از تدوین و تلفیق استراتژی های بین سازمانی در شهرستان های رستم و نورآباد ممسنی در استان فارس با استفاده از رویکرد همکاری استراتژیک و قابلیت های پویا جهت بهره برداری از همه ی استراتژی های طراحی شده برای منطقه ی مورد بررسی، به گونه ای که بتوان حداکثر استفاده از نقاط قوت و فرصت ها صورت بگیرد، حداکثر نتایج تزایدی حاصل شود و همچنین بتوان تا جایی که ممکن است نقاط ضعف و تهدیدهای موجود نیز پوشش داده شود. بنابراین در پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به دو پرسش می باشیم:
در این پژوهش، ابتدا با مشخص نمودن نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها در سطح شهرستان های مورد مطالعه، استراتژیهای مناسب برای سازمان های دخیل در توسعه ی منطقه ای طراحی گردیده و سپس با استفاده از روش دیمتل، همبستگی و روابط علی و معلولی بین استراتژیهای تدوین گردیده مورد بررسی قرار گرفته است.
1-3- اهمیت و ارزش پژوهش
هر سازمان برای اطمینان از موفقیت خود در بلندمدت نیازمند برنامه ریزی صحیح و مبتنی بر اطلاعات دقیق می باشد. از طرفی اطلاعات دقیق برای تصمیم گیری محدود به اطلاعات درونی سازمان نبوده و شناخت تهدیدها و فرصت های محیط اطراف نیز نقش انکارناپذیری در اتخاذ تصمیم صحیح دارد. بنا بر دلایل زیر تدوین و تلفیق استراتژی های مربوط به سازمان های دخیل در توسعه ی منطقه ای در هنگام اجرای استراتژی مفید بوده است و لذا انجام این پژوهش از اهمیت به سزایی برخوردار است، بویژه اینکه سوابق پژوهشی مشابهی نیز یافت نمی شود:
1-4- اهداف پژوهش